۳-۵-جایگاه پیشگیری در سیاست های مقابله با جرم

پیشگیری در واقع بخشی از وظیفه همه نهادهای دولتی است و بنابراین نمی توان این وظیفه را تنها بر دوش یک نهاد یا سازمان قرار داد. مهم ترین راه و روش مقابله با جرم اتخاذ برنامه و تدابیری اساسی و هماهنگ در رابطه با سه مسئله اساسی است: ۱. تلاش در زدودن عوامل جرم زا در جامعه؛ ۲. کوشش به منظور عدم تأثیر عوامل جرم زای موجود در جامعه بر افراد؛ ۳. کنترل عوامل مذکور برای جلوگیری از وقوع جرایم و جدیت در کشف جرایم واقع شده. در یک سیاست جنایی جهت گیری شده به سمت پیشگیری از جرم، پیشبرد تدابیر جایگزین کیفرهای سالب آزادی، بازپذیری اجتماعی بزهکاران و بالاخره کمک به بزه دیدگان باید در کشورهای مختلف دنبال شود و گسترش یابد، یک چنین سیاستی، واکنش مناسب در مقابل مسائل بزه کاری که امروزه کشورهای گوناگون با آنها مواجه اند محسوب می شود و اجرای این سیاست قبل از هر چیز مستلزم الحاق و مشارکت فعال افراد و گروه های مختلف جامعه به ویژه قضات، کارکنان زندان ها و پلیس (که از نظر حرفه ای مستقیماً در آن ذی نفع اند) است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در سیاست اسلام نیز پیشگیری از وقوع جرم کم و بیش مورد توجه قرار گرفته است. آموزش، تقویت انگیزه های معنوی، تأمین نیازهای طبیعی و مشروع و خلاف عوامل تحریک کننده، از یک سو و مراقبت همگانی و متقابل که با «امر به معروف و نهی از منکر» در جامعه اسلامی به عمل می آید. از سوی دیگر، عناصر و مراحل مختلف این جنبه از سیاست جنایی اسلام محسوب می شوند که «جامعه مدنی» در آن سهم عمده ای را داراست. این رابطه را می توان تحت دو عنوان آموزش، حمایت و مراقبت متقابل مورد بررسی قرار داد.

۳-۶- مراحل پیشگیری

در جرم شناسی، مراحل پیشگیری از جرایم را به سه مرحله تقسیم می نمایندکه در ذیل به بیان این سه مرحله میپردازیم.

۳-۶-۱-مرحله اول پیشگیری

مجموعه اقدام ها، سیاست ها و برنامه هایی است که سعی در تغییر و کنترل شرایط جرم زای محیط فیزیکی و اجتماعی دارد تا با بهبود بخشیدن به شرایط زندگی اجتماعی، از ارتکاب هر نوع جرمی توسط آحاد جامعه پیشگیری نماید. در این مرحله از پیشگیری، تلاش بر این است که افراد جامعه به سوی ارتکاب جرم گرایش پیدا نکنند.

۳-۶-۲- مرحله دوم پیشگیری

در این مرحله، تلاش های پیشگیرانه در کنترل افراد خاصی که در معرض خطر بزه کاری قرار دارند، متمرکز است به طور مثال در پیشگیری از اعتیاد، تمرکز تلاش ها بر افرادی است که به صورت تفننی یا تفریحی مبادرت به مصرف مواد مخدر می کنند؛ ولی هنوز به درجه اعتیاد کامل نرسیده اند و هدف، جلوگیری از سوء مصرف مواد مخدر است. یا در کنترل بزه کاری اطفال و نوجوانان، اقدام های پیشگیرانه متمرکز بر اطفال و نوجوانانی است که بنا به دلایلی در معرض خطر بزه کاری هستند و بیم ارتکاب جرم از جانب آنها بیشتر متصور است.

۳-۶-۳-مرحله سوم پیشگیری

در این مرحله، اقدام های پیشگیرانه برای جلوگیری از تکرار جرم و بازسازی مجرمان متمرکز است. تلاش های پیشگیرانه برای جلوگیری از تکرار جرم و رفتارهای مجرمانه است تا مجرمان، اصلاح و با محیط اجتماعی خود سازگار شوند و به ارتکاب مجدد جرم گرایش پیدا نکنند. (گل محمدی‌خامنه، ۱۳۸۴،ص ۱۶۲).

۳-۷-نهادها و سازمان های تأثیرگذار بر مقوله پیشگیری و مقابله با جرم

علاوه بر داستان که تمامی مسئولیت های پیشگیری و مقابله با جرائم بر عهده آن نهاده شده است می توان به سازمان ها و نهادهایی اشاره کرد که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر این امر تأثیرگذار بوده و می توانند در کاهش و افزایش جرائم دخیل باشند.
این سازمان ها و نهادها عبارتند از:
۱-خانواده:
با انتقال و درونی کردن ارزش ها و هنجارهای مثبت به اعضا، تأمین امنیت روانی و اقتصادی افراد تحت تکفل، ایجاد هویت اسلامی- ایرانی و … به مقوله پیشگیری و مقابله با جرم کمک می کند.
۲-وزارت آموزش و پرورش:
با آموزش درست قوانین و مقررات، پرورش انسان هایی سالم که دارای قدرت تفکر و اندیشه باشند، درونی کردن ارزش های مذهبی و اخلاقی به این مقوله کمک می کند.
۳-وزارت علوم، تحقیقات و فناوری:
با آموزش هنجارها، ارزش ها و قوانین در ادامه اجتماعی شدن جوانان، ایجاد ارتباط با سایر سازمان ها و انجام تحقیقات علمی در زمینه راه های کاهش جرم و …
۴-وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی:
با تلاش در جهت گسترش فرهنگ اصیل ایرانی- اسلامی، احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر و … می تواند به این موضوع یاری رساند.
۵-وزارت کشور:
از طریق هدایت صحیح شوراها، شهرداری ها، فرمانداری ها و استانداری ها و با اتخاذ سیاستی واحد تأثیری قطعی بر مسائل امنیتی کشور، از جمله پیشگیری و کنترل جرائم دارد.
۶-وزارت رفاه و تأمین اجتماعی:
با ارائه برنامه های علمی و کاهش میزان فقر و محرومیت در کنار سازمان بهزیستی و کمیته امداد به طور غیرمستقیم بر این مقوله تأثیرگذار است.
۷-وزارت کار و امور اجتماعی:
با اتخاذ سیاست هایی در راستای کاهش میزان بیکاری، تلاش در جهت ارائه بهتر خدمات اجتماعی و … به مقوله پیشگیری از جرم کمک می کند.
۸-وزارت اقتصاد و دارایی:
با تدوین سیاست های کلان اقتصادی با دیدی عدالت محور و به تبع آن کاهش فقر و محرومیت، به طور غیرمستقیم به کاهش انحرافات کمک می کند.
۹-وزارت تعاون:
با تقویت فرهنگ کار گروهی، کمک به افزایش اشتغال مولد و … به طور غیرمستقیم بر کاهش جرایم تأثیرگذار است.
۱۰-صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران:
با فرهنگ سازی و درونی کردن ارزش های اصیل، ارزیابی و کنترل سازمان های مسئول، عدم پخش برنامه های مخرب و … به این مقوله کمک می کند.
۱۱-سازمان ملی جوانان
با برنامه ریزی در زمینه اوقات فراغت جوانان، ارائه برنامه ها و راهکارهای عملی در زمینه ازدواج و اشتغال جوانان و … می تواند نقشی موثر در پیشگیری از جرم ایفا کند.
۱۲-حوزه های علمیه و روحانیون:
با آموزش دستورات دینی، احیای فرائض مختلف دینی و کنترل اعمال و رفتار خود به عنوان الگوی عملی دین و … می توانند در مقوله پیشگیری از جرم فعال باشند.
۱۳-مجمع تشخیص مصلح نظام:
با تدوین سیاست های کلی در زمینه پیشگیری و مقابله با جرم، ملزم کردن سازمان های مسئول به اجرای این سیاست ها و … به حل این چالش ها کمک می کند.
۱۴-مجلس شورای اسلامی:
با تدوین قوانین و سیاست های علمی و عملی و نظارت بر حسن اجرای این قوانین، تصویب بودجه مخصوص، ایجاد هماهنگی میان سازمان های مسئول و … می تواند به حل این مسئله کمک کند. (گل محمدی‌خامنه، ۱۳۸۴،ص ۱۶۳).

۳-۸- لایحه پیشگیری از وقوع جرم

قوه ی قضائیه در راستای اجرای بند ۵ اصل ۱۵۶ قانون اساسی ، بند ۴ ماده ۱۳۰ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، هدف های اختصاصی وعینی برنامه ی جامع و عملیاتی پنچ ساله ی دوم توسعه اقدام به تهیه ی لایحه ای برای پیشگیری از جرم کرده است .در این لایحه برای اولین بار با ارائه تعریف قانونی از پیشگیری از بزهکاری وگونه های آن ، ایجاد ((ساختار ملی پیشگیری از وقوع جرم)) را پیش بینی کرده است .از ویژگی های این لایحه می توان به تمرکز گرایی در مدیریت پیشگیری از وقوع جرم ، بومی سازی سیاست های پیشگیری از جرم از طریق ایجاد ((شوراهای استانی و شهرستانی پیشگیری از وقوع جرم)) ونیز مشارکتی کردن پیشگیری از وقوع جرم اشاره کرد. زندگی اجتماعی انسان تحت حاکمیت قواعد یا هنجارهای اجتماعی است . بعضی از رفتارهای مردم در جامعه جزء رفتارهای مناسب بوده که به آنها هنجار می گوینداما در مقابل این هنجارها رفتارهای نامناسبی نیز وجود دارد که به آنها ناهنجاری های رفتاری می گویند واین ناهنجاری ها منبع ایجاد جرم در جامعه می باشند .جرم در جوامع در رابطه با مذاهب وادیان معانی مختلفی پیدا می کند مثلأ جرم به معنای فعل یا ترک فعلی که نظم ، صلح و آرامش را مختل می سازد وقانون برای آن مجازات تعیین کرده است می باشدیا به عبارت دیگر جرم عبارت است از : عملی که قانون آن را منع نموده ویا ترک عملی که قانون آن را لازم دانسته وبرای آن عمل یا ترک عمل کیفر و مجازات تعیین کرده است .درنظام حقوقی اسلام عدالت پایه واساس آن را تشکیل می دهد وهمه قوانین و مقررا ت در راستای تحقق عدالت تشریح شده اند.
در دین مبین اسلام قوانین بگونه ای تنظیم شده است که حتی الامکان مجرم رااز جرایم سنگین پرهیز داده واحتمال وقوع جرم را به حداقل کاهش دهد و قوانین در نظام اسلامی نباید بگونه ای وضع گردد که مجرم براحتی بتواند آنها را نادیده بگیرد ومسئولین بعد از ارتکاب به جرم در صدد مجازات مجرم برآیند .در مکتب اسلامی عوامل زیستی وروانی واجتماعی نقش عمده ای بعنوان ریشه جرایم دارند که باید با دقت ارزیابی کرده وهدایت های ترجیحی و تربیتی خود را در جهت پیشگیری از جرایم وخطاها ارائه نمود. در آموزه های دینی ومکتب اسلام پیشگیری از وقوع جرم واصلاح ودرمان مجرم با بهره گرفتن از تدابیر پیشگیرانه واقدامات تأمینی و تربیتی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. همانطوریکه در بند ۵ اصل ۱۵۶ قانون اساسی یکی از وظایف حیاتی قوه قضائیه پیشگیری از وقوع جرم است. برای رسیدن به این هدف اولین اقدام ایجاد ساختار تشکیلات وساز وکار مناسب از سوی دستگاه قضائی است.

۳-۹-عوامل موثر در پیشگیری از وقوع جرم

-۱اهمیت کار وشغل می باشد.زیرا حضرت علی (ع) می فرماید: اگر تن دادن به شغل مایه زحمت طبع است بیکاری دائم نیز مایه فساد است و یکی از عواملی که ایجاد انواع مفسده می کند بیکاریست.
۲-اهمیت ازدواج: در کشاکش انگیزه های شهوت وغضب عقل بشر تیره وتار می شود و فروغ خود را از دست می دهد.پس خانواده ها باید زمینه انجام ازدواج ساده را برای جوانان مهیا کنند.
-۳ اوقات فراغت: اگر والدین وخانواده ها با همکاری مدرسه بتوانند اوقات فراغت جوانان را پر کنند از وقوع جرم در جامعه جلوگیری خواهد شد.
-۴ محیط خانواده: مهمترین ومقدمترین نهاد اجتماعی برای تربیت و آموزش و حمایت از اعضای خود و پیشگیری از وقوع جرم خانواده است.
-۵ محیط مدرسه: مدرسه نیز یکی از عوامل تأثیر گذار در پیشگیری از ارتکاب به جرائم می باشد زیرا آموزشگاهی است که نوجوانان باید از آن بگذرند تا وارد اجتماع شوند و جوانان رموز واصول زندگی اجتماعی را در مدرسه می آموزند.
-۶ محیط جامعه: اگر مردم یک جامعه به اصل مهم امر به معروف ونهی ازمنکر معتقد باشند وبا ناهنجاری های اجتماعی ورفتاری مبارزه نمایند و جوانان و نوجوانان را از خطراتی که در پیشروی آنها وجود دارد و آسیبهای اجتماعی که برای این سرمایه های گرانقدر جامعه کمین نموده اند مانند بلای خانمان سوز اعتیاد وغیره آگاه نمایند قطعأ در پیشگیری از وقوع جرم موثر خواهد بود.
-۷ برگزاری کلاسهای مشاوره حقوقی در مدارس با همکاری دستگاه قضایی و آموزش و پرورش.
-۸ تقویت اعتقادات وباورهای دینی ومذهبی مخصوصا در جوانان ونوجوانان ، بسیاری از آسیب شناسان اجتماعی وجرم شناسان و روانشناسان بر این عقیده هستند که مذهب بعنوان اصلی ترین عامل خود کنترلی افراد را از کج روی و رفتارهای نا به هنجار وپر خطر دور نگه می دارد وطبیعتأ هر چه فضا ی جامعه مذهبی تر باشد این خود کنترلی در بین شهروندان بیشتر می شود .برجسته ترین اثر باورهای مذهبی کنترل انسان ومهار تمایلات جسمانی و تقویت روحیه مقاومت در برابر جاذبه های نفسانی است .رشد این اصلاح اجتماعی را باید در گرایش افراد جامعه به معنویت دنبال کرد.نقش باورهای مذهبی در هدایت افراد وجامعه به سوی مسیر صحیح زندگی نکته ای است که بسیاری از متخصصان علوم رفتاری وجامعه شناسان غربی نیز بر این عقیده دست یافته اندو آنرا غیر قابل انکار می دانند بگونه ای که زوال اخلاقیات در غرب افزایش میزان جرم وجنایت در این کشورها وشیوع انواع فسادهای اخلاقی را نتیجه رویگرداندن شهروندان از دین باوری می دانند. بنابراین جرم بعنوان یک حقیقت در تمام جوامع پذیرفته شده واین سوال پیش آمده که به جزء وضع قوانین و بکارگیری از قوای قهریه از چه عامل دیگری می توان برای کاهش جرم ورساندن میزان بزه به حداقل ممکن بهره گرفت .پاسخ این سوال کاملأ روشن است، تقویت اخلاقیات ، بالا بردن آستانه تحول مردم وپالایش احساسات وافکار منفی در نزد آنها نقش وتأثیر بسزایی دارد ودر این بین یکی از اثرات مثبت مذهب وباورهای معنوی رسیدن به نکات فوق الذکر است زیرا فرد متدین به سبب ایمان به خدا ملزم کردن خود ورعایت اصول دینی و اخلاقی وباور به اینکه خداوند ناظر اعمال انسانهاست بی شک بسیار آرام ومتین ومنطقی تر رفتار می کند ودر برابر ناکامی ها وناملایمات منطق واستدلال خودش را نمی بازد وتسلیم نمیشود و رفتارهای مجرمانه بسیار کمتر از او سر می زند لذا مسئولان فرهنگی جامعه باید تمام تلاش خود را بکار گیرند تا فضای معنوی در کشور حاکم شود تا آمار جرم و جنایت نیز کاهش یابد. (گل محمدی خامنه، ۱۳۸۴:ص ۱۵۸).
فصل چهارم: بررسی حقوق کودک و علل جرایم علیه اطفال
در مبحث جرایم علیه اطفال شناخت مفاهیمی مانند تعریف طفل و حقوق آن، علل جرایم علیه اطفال یا بزه دیدگی آنها ضروری می باشد که پرداختن به آنها ما را در شناخت مباحث پیشگیری از جرایم علیه اطفال و نقش دادستان در این راستا یاری خواهد کرد.

۴-۱-حقوق طفل در اعلامیه جهانی حقوق کودکان

براساس این اعلامیه به مقام وشخصیت طفل ، اتخاذ اقدامات وتدابیر لازم جهت پرورش فکری وجسمی اطفال وبالابردن مسؤلیت اخلاقی واجتماعی میان آنان توجه بیشتری صورت گرفته ودارای ده اصل می باشد