دانشگاه علامه طباطبائی (ره)
دانشکده حقوق و علوم سیاسی
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد حقوق ارتباطات
رسالت مطبوعات در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران
و تطبیق آن با فقه شیعه
استاد راهنما:
دکتر قاسم محمدی
استاد مشاور:
دکتر محمد رضا ویژه
دانشجو:
میرمحمدصالح راحمی
سال تحصیلی ۹۲-۱۳۹۱
تقدیم به:
او که آموخت مرا تا بیاموزم . . .
منتظَر و منتظِر
معلمین و اساتید از اول تا به آخِر
و
خانواده عزیزم
و به مصداق « من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق »
از کلیه اساتید و بزرگوارانی که اینجانب را در تهیه و تدوین این پژوهش یاری نمودند تقدیر و تشکر مینمایم.
چکیده
مطبوعات یکی از رسانه‌های گروهی می‌باشد که از نظر قدمت تاریخی، تنوع، گستره‌ی مخاطبان و محدوده‌ی پخش جغرافیایی، بین رسانه‌ها از وضعیت ممتاز و ویژه‌ای برخوردار است. امروزه نقش مطبوعات از وسیله‌ی اطلاع‌رسانی و منبع خبر فراتر رفته است و مطبوعات به کانون‌هایی قدرتمند تبدیل شده‌اند که در شکل‌گیری و جریان امور کشور نقش دارند و در سیاست همپای احزاب، در اقتصاد و تجارت همپای سندیکاها و تشکل‌های صنفی و در اخلاق همسنگ مراکز دینی و تربیتی به نقش‌آفرینی می‌پردازند. اینجاست که می‌توان به بحث مسئولیت اجتماعی مطبوعات اشاره کرد؛ یعنی تکالیف و وظایف محوله بر مطبوعات که از آن با نام رسالت مطبوعات نام برده شده است. رسالت مطبوعات که در نظام حقوقی ما از آن صحبت شده کلمه‌ای است با بار ارزشی که برخلاف اکثر کشورها جنبه ایجابی دارد و می‌توان در رابطه‌ی با آن، در دو شان الزامات اخلاقی و دیگری الزامات حقوقی و قانونی بحث نمود. اگرچه کشور ما با تصویب شش قانون عمده‌ی مطبوعاتی و ده‌ها تکمله و تبصره در قانون‌گذاری این حوزه سابقه‌دار است ولی این بخش از حقوق هنوز از لحاظ نظری و رویه عملی و قضایی فقیر و ناهماهنگ با قانون اساسی و متون فقهی است. بر این اساس و با توجه به نگاه خاصی که به کارکردها و وظایف مطبوعات در کشور ما وجود دارد؛ در این تحقیق سعی بر آن داریم که با توجه به قواعد فقه شیعه اثنیعشری و نیز اصول قانون اساسی، رسالت مطبوعات را در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران به بحث و مداقه گذاریم.
واژگان کلیدی: مطبوعات، رسالت مطبوعات، فقه شیعه، رسانه، آزادی مطبوعات، مسئولیت مدنی مطبوعات، حقوق ایران
فهرست مطالب
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… ۱
فصل یک: کلیات………………………………………………………………………………………………………. ۴
۱-۱ تعریف لغوی مطبوعات……………………………………………………………………………………..۵
۱-۲ تعریف اصطلاحی مطبوعات در علم حقوق………………………………………………………….۶
۱-۳ مطبوعات در قوانین بین‌الملل……………………………………………………………………………..۶
۱-۴ مطبوعات از نظر معاهدات بین‌المللی…………………………………………………………………..۷
۱-۵ جایگاه مطبوعات در نظام اسلامی…………………………………………………………………………۹
۱-۶ اخلاق اسلامی در مطبوعات……………………………………………………………………………..۱۲
۱-۷ آزادی مطبوعات……………………………………………………………………………………………..۱۴
۱-۷-۱ حدود آزادی مطبوعات……………………………………………………………………………..۲۱
۱-۷-۲ حریم خصوصی افراد در مطبوعات……………………………………………………………..۲۶
فصل دوم: رسالت و ضمانت اجرای رسالت مطبوعات……………………………………………….۳۲
۲-۱ وظایف رسانه‌ها……………………………………………………………………………………………….۳۳
۲-۲ کارکرد مطبوعات……………………………………………………………………………………………..۴۰
۲-۲-۱ لزوم وجود رسالت برای مطبوعات……………………………………………………………..۴۵
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۲-۲-۲ رسالت مطبوعات در کلام امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری…………………….۴۶
۲-۲-۳ مطبوعات به عنوان رکن چهارم دموکراسی…………………………………………………..۵۳
۲-۲-۴ مطبوعات و توسعه فرهنگی……………………………………………………………………….۵۵
۲-۲-۵ مطبوعات و سیاست گذاری ملی ارتباطات…………………………………………………..۵۷
۲-۲-۶ مطبوعات و امنیت ملی………………………………………………………………………………۵۸
۲-۳ ضمانت اجرای رسالت مطبوعات……………………………………………………………………….۶۴
۲-۳-۱ ضمانت اجرای رسالت مطبوعات در حوزه‌ی دین و اخلاق……………………………۶۶
۲-۳-۲ ضمانت اجرای رسالت مطبوعات در حقوق کیفری و قانون اساسی…………………۷۲
۲-۳-۳ ضمانت اجرای رسالت مطبوعات در حقوق مدنی…………………………………………۸۶
فصل سوم: مسئولیت‌های احصا شده در قوانین مطبوعاتی…………………………………………..۸۷
۳-۱ مسئولیت مدنی مطبوعات………………………………………………………………………………….۸۷
۳-۱-۱ مسئولیت ناشی از عدم رعایت حقوق مادی و اجتماعی افراد………………………….۹۳
۳-۱-۲ مسئولیت ناشی از عدم حفظ اسرار……………………………………………………………..۹۵
۳-۲ تشخیص نوع مسئولیت و تعیین مسئول در زیانهای مطبوعاتی………………………………۹۶
نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………۱۰۰
