همانگونه که در موقعیت نسبی نیز مطرح شد یکی از ویژگی های استراتژیک یک کشور دسترسی آن به آب های آزاد است موقعیت دریایی مزایایی چون ، گسترش تجارت ارزان به وسیله حمل و نقل دریایی ، گسترش توسعه قدرت دریایی و تسلط بر آبراههای مهم، بهره گیری از منابع غذایی ، معدنی و انرژی موجود در دریاها و شرایط مطلوب دفاعی را برای کشورهای هم مرز با دریاها بویژه دریاهای آزاد و اقیانوس ها به همراه دارد.که کشور های محصور در خوشکی از این مزایا محروم می باشند

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴- موقعیت مرکزی در مقابل موقعیت حاشیه ای: موقعیت مرکزی موقعیتی است که محل رفت و آمدهای زیاد بین المللی به دلایل مختلف سیاسی ، اقتصادی ، مذهبی ، ارتباطی و … می باشد، البته موقعیت مرکزی نسبت به میزان و ماهیت رفت و آمدها بر کشور دارنده این موقعیت و محیط بین المللی دارای تأثیراتی است.از این رو جغرافی دانای سیاسی معتقدند هر موقعیت مرکزی می تواند موقعیت راهبری باشد اما الزاماً هرموقعیت راهبردی موقعیت مرکزی نسبت ، لازم به ذکر است قرارگرفتن یک کشور در موقعیت مرکز فرصتها و تهدیدات خاص خود را دارد؛ لذا در صورت عدم شناخت و کنترل این موضوع کشور مرکز می تواند در معرض بی ثباتی و تنش قرار گیرد و در شرایط مطلوب نیز بر کشورهای حاشیه خودتأثیر گذار خواهد بود.
۵- موقعیت راهبردی: کشور دارای موقعیت راهبردی از مزایای مطلق نظامی ، سیاسی ، یا اقتصادی در مقابل رقبا و دشمنانش برخوردار است ، ضمن اینکه در اینجا نیز یاد آور می کنیم هر موقعیت مرکزی شرایط موقعیت راهبردی را برای کشور فراهم می کند اما الزاماً هر موقعیت راهبردی موقعیت مرکز نمی تواند باشد ، لذا چگونگی بکارگیری از موقعیت مرکز بسته به شناخت و ساختار سیاسی کشور مربوطه دارد تا با بهره گرفتن از موقعیت ثابت خدادادی که بر اساس شرایط تاریخی و جغرافیایی برای آن فراهم شده بهره برداری نماید.
۶- موقعیت دروازه ای : موقعیت دروازه ای توسط آقای سئول بی کوهن در سال ۱۹۹۱ مطرح گردید.این عنوان به نقش جدید بعضی از کشورهای تازه استقلا ل یافته پس از فروپاشی شوروی از لحاظ اقتصادی ؛ سیاسی و نظامی مطرح شد. در ابتدای مطرح شدن این نظریه تعداد موقعیت های دروازه ای محدود بود اما با گذشت زمان و تغییرات سیاسی در مناطق مختلف جهان تعداد موقعیت های دروازه ای افزایش یافت و بعضی از این موقعیت ها به علت حساسیت بیش از حد ، موقعیت دروازه‌ای وسوسه انگیز نام گرفتند.
وسعت
وسعت یا همان اندازه یک کشور با وجود همه تحولات تکنولوژی بشر همچنان جایگاه خاص و ویژه ای در مؤلفه های جغرافیای سیاسی ایفا می کند این ویژگی از نظر نظامی ، سیاسی ،اقتصادی و حتی اجتماعی برای یک حکومت حائز اهمیت است، هرچند وسعت فراوان یک سرزمین می تواند مشکلاتی از قبیل طولانی بودن مرزهای آن با سایر کشورها و حتی دشوار شدن کنترل تمام مناطق دور دست را فراهم نماید لاکن تأثیرات مثبت وسعت بزرگ یک سرزمین بی نهایت وسوسه انگیز است تا جایی که سر منشأ شکل گیری جغرافیای سیاسی نوین راتزل را می توان به این موضوع گره زد چرا که وی معتقد بود جبر محیطی و قوانین طبیعی در سرنوشت جوامع بسیار مؤثر است لذا یک حکومت برای بقاء و فراهم نمودن امکان حیات برای شهروندان خود نیاز به گستره بیشتری از زمین را دارد و هرچقدر میزان قلمرو یک کشور بیشتر باشد برتری و قدرت آن نیز بیشتر خواهد شد چرا که در شرایط افزایش وسعت قدرت و توان پذیرش جمعیت بزرگتر و همچنین امکان دسترسی بیشتر به منابع معدنی و زیرزمینی برای حکومت فراهم می شود ، در چنین حالتی امکان زراعت و آب و هوای متنوع تر نیز برای ساکنین قابل دسترسی می شود. وسعت بیشتر سرزمین از نظر دفاهی و استراتژیک بسیار مهم و تأثیر گذار است چرا که تصرف یک کشور پهناور حتی توسط قدرت های بزرگ نیزآسان نیست گستردگی وسعت سرزمین عموماً جمعیت بیشتر را نیز بهمراه دارد و قدرت دفاعی یک حکومت را افزایش می دهد در کنار آن وسعت زیاد در زمان تعارض دشمن زمان بیشتری را در اختیار مدافعان قرار خواهد داد تا به تجهیز و ساماندهی مناسب در مقابل تهدید مقاومت نمایند. ( زین العابدین ۱۳۸۹ : ۵۸) نمونه تاریخی این ویژگی ژئوپلیتیکی کشور ایران است که از گذشته های دور مورد تهاجم اقوام همسایه و قدرت های بزرگ قرار گرفته است اما بعلت وسعت زیاد همواره قسمتهایی از سرزمین ایران از اشغال در امان مانده و در همین مناطق بدور مانده از تجاوز هسته های مقاومت شکل گرفته و مجدداً متجاوزان از کشور بیرون رانده شدند در دوره صفویه شاه عباس با بهره گرفتن از وسعت کشور و در اختیار قرار دادن بخشی از کشور در صلح استراتژیک با ترکان عثمانی و تمرکز قدرت برای شکست ازبکان اقدام می کند ، سپس با لغو قرارداد صلح با عثمانی اقدام به بیرون راندن ترکان عثمانی از کشور می کند و در واقع بهترین و مؤثرترین بهره برداری را از وسعت پهناور ایران برده است. این شرایط یعنی وسعت و پهناوری کشوری در تجاوز عراق علیه ایران در دهه ۸۰ میلادی نیز باعث شکست دشمن متجاوز شد.
نرمن پاندز کشورهای جهان را بر مبنای وسعت به هشت دسته تقسیم نموده است.
جدول ‏۲‑۱: طبقه‌بندی کشورها بر حسب وسعت