جدول 4-1 شعاع دسترسی به تجهیزات مدیریت بحران……………………………………………………………………….73
جدول 4-2 معيارها و ضوابط مکان يابي مراکز امداد رساني…………………………………………………………………..74
جدول 4-3 ماتریس مقایسات زوجی معیارهای مکان یابی پایگاه های مدیریت بحران………………………95
جدول 4-4 ماتریس مقایسات زوجی زیر معیارهای معیار کاربری سازگار……………………………………………97
جدول 4-5 ماتریس مقایسات زوجی زیر معیارهای معیار کاربری ناسازگار…………………………………………98
جدول 4-6 ماتریس مقایسات زوجی زیر معیارهای معیار دسترسی ………………………………………………….98
فهرست نقشه ها
عنوان صفحه
نقشه 4-1 پراکندگی کاربری مسکونی در شهر سمیرم…………………………………………………………………64
نقشه 4-2 پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران شهر سمیرم……………………………………………………….66
نقشه 4-3 طبقه بندی خیابان ها در شهر سمیرم…………………………………………………………………………77
نقشه 4-4 طبقه بندی انواع تراکم ها در شهر سمیرم…………………………………………………………………..79
نقشه 4-5 مکان های پیشنهادی برای پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران شهر سمیرم……….92
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 4-1 نمودار سلسله مراتبی پارامترهای قابل بررسی جهت مکان یابی پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………75
نمودار 4-2 وزن نسبی معیارهای مکان یابی پایگاه هایپشتیبانی مدیریت بحران…………………………………96
نمودار 4-3 وزن نسبی زیر معیارهای معیار کاربری های سازگار……………………………………………………………97
نمودار 4-4 وزن نسبی زیر معیارهای معیار کاربری های ناسازگار…………………………………………………………98
نمودار 4-5 وزن نسبی زیر معیارهای معیار دسترسی …………………………………………………………………………..99
نمودار 4-6 وزن نهایی عناصر مکان یابی پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران………………………………….99
مقدمه
بلاياي طبيعي همواره به عنوان پديده اي طبيعي در طول حيات كره زمين وجود داشته و خواهند داشت. وقوع بلاياي طبيعي نظير سيل، زلزله، طوفان و غیره در اغلب موارد اثرات مخربي بر سکونتگاه‌های انساني و تلفات سنگيني بر ساكنان آن‌ها گذاشته‌اند. ساختمان‌ها و زیرساخت‌های اين گونه مناطق را نابود ساخته و پیامدهای ناگوار اقتصادي و اجتماعي بر شهرها و كشورها تحميل كرده است. با وجود پیشرفت­های علمی فراوان، هنوز بشر قادر به جلوگیری و مقاومت در برابر این رخدادهای طبیعی نیست (قنواتی و همکاران، 1388: 16). مدیریت بلایای طبیعی و توسعه پایدار، امروزه به عنوان موضوعی یکپارچه در نظر گرفته می­ شود. با توجه به محدود بودن منابع، توسعه واقعی بدون یکپارچگی با برنامه های کاهش بلایای طبیعی امکان پذیر نخواهد بود(هادیزاده، 1386: 29). زلزله بعنوان يك پدیده طبيعي به خودي خود نتايج نامطلوبي در پي ندارد. آنچه از اين پديده يك فاجعه مي‌سازد، عدم پيشگيري از تأثیر و عدم آمادگي جهت مقابله با عواقب آن است. بنابراين، يكي از ضروری‌ترین اقدامات به كارگيري “اصول مديريت بحران” است(شادی طلب،124:1371). اقدامات مدیریت بحران را می‌توان در سه بخش 1- پیشگیری 2- واکنش 3- بازسازی خلاصه کرد(درابک، 1383: 190) از همین رو عنوان مهم‌ترین بحث در استراتژی کاهش اثرات زلزله است(مك نامارا،689:1387). پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران به ویژه در شرایط بحرانی نقش بسیار مهمی را در سازماندهی و مدیریت بحران بر عهده دارند، لذا لازم است که با بررسی دقیق و مطالعه ای جامع، مکانی مناسب برای احداث این نوع از کاربری ها در سطح شهر سمیرم انتخاب گردد تا در جهت ارتقاء کارآمدی و بهره برداری از آن مؤثر واقع شود. در پهنه بندی خطر زمین لرزه در ایران، شهر سمیرم یکی از شهرهای ایران است که در جایگاه پهنه بندی با خطر نسبی بالایی قرار دارد. گسل شمال غربی - جنوب شرقی سمیرم در مجاورت بلافصل شهر قرار گرفته و در مناطقی نیز، شهر در امتداد این گسل بنا شده است(طرح جامع شهر سمیرم، 1379: 20).
هدف این پژوهش انتخاب مناسب ترين مكان جهت استقرار پايگاه هاي پشتيباني مديريت بحران در سطح شهر سمیرم می باشد.
فصل اول این مجموعه شامل طرح تحقیق می باشد. در این فصل به بیان مسأله، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف، سؤالات پژوهشی، پیشینه و مشکلات و محدودیت های تحقیق پرداخته شده است. در فصل دوم مفاهیم و مبانی نظری موضوع ذکر شده است. در فصل سوم روش تحقیق استفاده شده در پژوهش و معرفی قلمرو پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم ضمن تجزیه و تحلیل و معرفی معیارهای مؤثر در مکان یابی این پایگاه‌ها به مکان یابی پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران در شهر سمیرم پرداخته شد و در نهایت در فصل پنجم پاسخ به سؤالات پژوهشی، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات صورت گرفته است.
فصل اول
طرح تحقیق
1-1 بیان مسأله
حوادث یا مخاطرات طبیعی پدیده هایی هستند که همه ساله در گوشه و کنار جهان رخ می دهند و تبعات زیانباری را به همراه دارند و انسان در وقوع آن نقشی ندارد ولی در کنترل و ایجاد راهکار‌هایی جهت به حداقل رساندن آسیب‌های مادی و معنوی آن نقش به سزایی دارد. مخصوصا در دنیای کنونی که جبر‌گرایی محیطی تقریبا مردود شناخته شده و تمامی انسان‌ها به سوی امکان‌گرایی روی آورده‌اند. انسان‌ها و دستاورد‌های علمی و همچنین نیروی عقلانی او می‌تواند اثرات حاصل از این مخاطرات را به حداقل ممکن برساند.
از این رو کشور ایران جزء یکی از کشورهای بلاخیز دنیا به شمار می رود. همانطور که آمار‌ها نشان می‌دهد از 40 نوع بلایای طبیعی که در جهان رخ می دهد، 31 مورد آن در ایران به وقوع می پیوندد. وجود چنین بلایای طبیعی در کشور باعث شده که ایران جزء 10 کشور نخست در زمینه ی بلاخیزی باشد. این خود عاملی برای تلاش بیشتر در جهت دستیابی عملی به روش‌ها و راهکار‌هایی منسجم جهت مقابله و برخورد منطقی در به حداقل رساندن ابعاد فاجعه آمیز چنین رخداد‌‌هایی است (شجاع‌عراقی و همکاران،42:1390).
به طور طبیعی اولین اقدام انسان در برخورد با بحران و سوانح عبارت است از نجات و کاهش اثرات واقعه که با وجود زمان بسیار کم نیاز به واکنش سریع دارد، واکنش سریع که بخش بسیار مهم مدیریت بحران را تشکیل می دهد.شامل شناسایی، ارزشیابی، تصمیم گیری و اقدامات اضطراری موقت می باشد که تمام مراحل این واکنش در زمان بسیار کوتاه حتی گاهی در چند ساعت صورت می گیرد (فرجی و قرخلو، 144:1388). بنابر این آمادگی و شناخت بحران یکی از وظایف مدیریت است اما از آن مهم تر، پیش بینی و قدرت نگاه به آینده آن، این بحران خواهد بود که چون طوفانی ما را به هر سو که خواهد می کشاند( رودینی، 66:1383).
با توجه به مسائلی که گفته شد، يكي از وظايف اساسي و مهم برنامه ريزان شهري و ناحيه اي، تخصيص زمين به كاربري هاي گوناگون شهري با توجه به نقش و كاركرد شهر، اقتصاد شهر و همچنين تاثير عوامل متقابل كاربري ها بر يكديگر است (آل شيخ و حسینیان، 2:1385)، موضوع مكان يابي بهينه اين پايگاه ها با در نظر گرفتن پارامتر ها و عوامل موثر مكاني در اين پژوهش، مورد توجه قرار گرفته است.
در نتیجه انتخاب مکان مناسب برای استقرار پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران، مطالعه و بررسی همه جانبه ای را می طلبد، زیرا احداث پایگاه های مذکور در موقعیت های مناسب، سبب افزایش کارایی و بهره وری بیشتر آن در جهت دستیابی به اهداف مورد نظر بخصوص در شرایط بحرانی می باشد.
وجود گسل شمال غربی جنوب شرقی که در شمال شهر سمیرم واقع شده است وجود این پایگاه ها را الزامی نموده است چون شهر سمیرم دارای محله هایی با بافت های فرسوده ای می باشد که بازسازی و احیای این بافت اولویت نخست مدیریت بحران این شهر می باشد. چون برخی منازل این بافت با یک تکان شدید فرو می ریزد ( طرح جامع شهر سمیرم، 1379: 15). بنابراین توجه به این امر مطالعات همه جانبه ای را می طلبد.
این پژوهش به دنبال سؤالات زیر است:
1- آیا مکان یابی مراکز امداد و نجات در شهر سمیرم طبق ضوابط مکانیابی و شهرسازی می باشد؟
2- مناسب ترین مکان برای ایجاد پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران در شهر سمیرم کجاست؟
1-2 اهمیت و ارزش تحقیق
مکان‌یابی از جمله تحلیل های مکانی است که تأثیر فراوانی در کاهش هزینه های ایجاد و راه اندازی فعالیت های مختلف دارد، به همین دلیل یکی از مراحل مهم و اثر گذار در پروژه های اجرایی به شمارمی رود ( شجاع عراقی و همکاران، 1390: 42).
مکان های نهایی باید حتی الامکان همه شرایط و قیود مورد نیاز را ارضاء نمایند. بدین ترتیب عدم بررسی این شرایط و قیود قبل از اجرای چنین پروژه هایی، نتایج نامطلوب فراوانی به دنبال خواهد داشت. برای اجرای یک مکان یابی موفق، لازم است کلیه ی عوامل مؤثر در سطح منطقه مطالعاتی بررسی شود و مکان های مناسب در قالب خروجی فرایند مکان یابی در اختیار مدیران و تصمیم‌گیرندگان نهایی قرار گیرد. این افراد نیز بر اساس سیاست های موجود و اولویت های هر یک از نتایج، گزینه های مناسب را انتخاب می‌کنند ( مهدی پور و مسگری، 1386: 2).
کارشناسان زلزله معتقدند که کشور ایران از مستعد ترین کشورهای زلزله‌خیز دنیا محسوب می شود، به طوری که نواحی با خطر ناچیز بسیار کم بوده و بخش وسیعی از کشور را پهنه های با خسارت زیاد تشکیل می دهد.
بر پایه ی آمار رسمی 45 سال گذشته، شش درصد از تلفات جانی کشور ناشی از زلزله بوده است. بررسی آمار زلزله های با بزرگی بیش از 6/4 ریشتر حاکی از آن است که در یکصد سال گذشته، حدود چهل زمین لرزه در ایران رخ داده است. بنابراین باید توجه داشت که در کشور ما به طور متوسط هر 5/2 سال یک زمین لرزه ی شدید یا خیلی شدید رخ میدهد ( پورکرمانی، 1377: 15).
کشور ما نیز از این نظر جزء ده کشور آسیب پذیر از بلایای طبیعی جهان به شمار می آید چرا که طی 90 سال اخیر 1200000 نفر از هموطنانمان بر اثر آن جان خود را از دست داده اند. و در این بین بیشترین تلفات انسانی (76%) ناشی از زلزله بوده است (جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، 1383: 1 ). اما زلزله یک پدیده ی طبیعی همانند سایر پدیده های طبیعی نظیر سیل و طوفان و … است که در تبدیل آن به فاجعه، آسیب پذیری مجتمع های مسکونی نقش بسزایی دارد (فلاحتی، 1383: 5).
چنانچه مدتی قبل از زلزله ی بم، زلزله ای هم‌ریشتر با آن در شهرهای آمریکایی رخ داده و تنها 15 نفر کشته و 200 نفر زخمی شدند و حجم محدودی تخریب بر جای گذاشته است. اما زلزله ی بم در سال 1382، 42000 نفر کشته و چندین برابر زخمی و 80 درصد تخریب ساختمان ها را بر جای گذاشته است ( سازمان نظام مهندسی کشور، 1382: 67).
عوامل متعددی در این امر دخالت دارند، وجود زمینه های لرزه خیزی ناشی از موقعیت زمین شناسی، وجود گسل های فراوان در بطن و حاشیه ی شهرها و … ، همگام با عوامل انسانی متعدد نظیر جمعیت شهری، افزایش مسکن کم دوام شهری، شهرسازی نامناسب با بحران زلزله، همگی قابلیت لرزه پذیری شهرها را افزایش داده است تا جایی که 90 درصد شهرهای کشور در برابر یک زلزله ی 5/5 ریشتری آسیب پذیر گشته اند( عکاشه، 1383: 495). به گونه ای که با وقوع زلزله ای نسبتا شدید در یک شهر تحت شرایط فوق، پدیده ی طبیعی به فاجعه تبدیل و آثار و تلفات سنگینی را به بار می آورد. اولین اقدام دولت ها در شرایط بحرانی زلزله ( مراحل او لیه)، اعزام نیروهای رسمی به مناطق به مناطق آسیب دیده و امداد رسانی به آنهاست، اما کشورها در این زمینه حکایت از آن دارندکه فعالیت ها و اقدامات دولت ها و نیروهای رسمی در لحظات اولیه ی وقوع زلزله به تنهایی از کارآمدی لازم بر خوردار نبوده است، چنانچه در زلزله ی بم نیروهای هلال احمر 2 ساعت بعد از وقوع زلزله در محل حضور یافته، 34 تیم امداد و نجات خارجی نیز قادر به نجات جان 32 نفر از حادثه دیدگان شدند ( جمعیت هلال احمر، 1383: 11).