نرخ سود * ارزش اسمی = سود سهام ممتاز

• • سود جمع شونده :خاصیت جمع شوندگی به این معنی است که اگر شرکت در سال های قبل سود سهام ممتاز را پرداخت نکرده باشد. بایستی در صورت کسب سود، قبل از پرداخت هر گونه سود به سهامداران عادی، سودهای انباشته سهامداران ممتاز را بپردازد. این یک نوع حمایت از دارندگان سهام ممتاز است. عموما روی سودهای معوق سهام ممتاز سودی تعلق نمی گیرد.

• • مشارکت در سود :در بعضی از سهام ممتاز شرط می شود که سهامداران ممتاز در سودهای اضافی شرکت با سهامداران عادی شریک شوند. به این ترتیب که ابتدا سود سهام ممتاز پرداخت می شود و سپس سود سهام عادی پرداخت می شود و چنآن چه سودی باقی بماند با نسبتی مشخص بین دو گروه تقسیم می شود.

• • • • حق رأی :سهامداران ممتاز معمولا دارای حق رأی نیستند اما گاهی در شرایط خاص به آن ها حق رأی داده می شود. مثلا اگر شرکت قادر به پرداخت سود سهام ممتاز برای یک یا چند سال نباشد به دارندگان این سهام حق رأی برای انتخاب یک یا جند نفر از اعضای هیئت مدیره داده می شود.

    ( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • قابلیت تبدیل :سهام ممتاز ممکن است قابل تبدیل یا غیر قابل تبدیل باشند. سهام ممتاز تبدیلی سهامی هستند که دارندگان آن می توانند قسمتی یا کل سهام را در یک دوره زمانی خاص با یک قیمت مشخص تبدیل به سهام عادی نمایند.

همان طوری که گفته شد سهام ممتاز را اوراق بهادرار دورگه می نامند. ؛ زیرا دارای هر دو ویژگی سهام عادی و اوراق قرضه است. از دیدگاه مدیران مالی، سهام ممتاز جانشین مناسبی برای اوراق قرضه است و در هر زمان که انتشار اوراق قرضه مطلوب نباشد، شرکت ها دست به انتشار سهام ممتاز می زنند. به طور قطع نمی‎توان گفت که آیا سرمایه گذاران، اصولا سهام ممتاز را نوعی بدهی تلقی می کنند یا ان را در زمره سرمایه شرکت قرار می دهند. (احمدی، ۱۳۸۶)
تأمین مالی از طریق انتشار سهام ممتاز دارای مزایای زیر است :
۱) اگر شرکت بتواند نرخ بازدهی خود را به رقمی بیش از هزینه خاص سهام ممتاز برساند استفاده از سهام ممتاز باعث افزایش سود هر سهم خواهد شد. بنابراین، شرکت هایی که قصد دارند از طریق افزایش اهرم مالی نرخ بازدهی سهامداران عادی خود را افزایش دهند سهام ممتاز وسیله خوبی برای شرکت هایی می تواند باشد که نمی توانند یا نمی خواهند وام بیشتری بگیرند. در شرایط تورمی نیز انتشار سهام ممتاز به نفع شرکت است زیرا میزان سود آن رقم ثابتی است که از محل سودهای آتی به راحتی قابل پرداخت است.
۲) هزینه خاص سرمایه متعلق به سهام ممتاز از هزینه خاص سهام عادی کمتر است و این به آن علت است که دارندگان سهام ممتاز از نظر دریافت سود و اصل مبلغ سرمایه گذاری شده (در صورت انحلال شرکت ) بر صاحبان سهام عادی حق تقدم دارند.
۳) اگر چه سهام ممتاز بخشی از حقوق صاحبان سهام تلقی می شود، تعداد کسانی که در این نوع سهام حق رأی دارند محدودند، بنابراین تا زمانی که شرکت سود را به موقع پرداخت می کند، صاحبان سهام ممتاز حق دخالت در امور مربوط به شرکت را نخواهند داشت.
۴) سهام ممتاز بدون سر رسید هستند ولی در مواردی با توجه به نوع قراداد، شرکت می تواند آن ها را بازخرید کند. اگر چنین شرطی قید نگردد این سهام بازخرید نخواهند داشت ولی اگر شرط مربوط به حق باز خرید تعیین و مورد تصویب طرفین قرار گیرد. این نوع سهام قابل باز خرید یا قابل تبدیل می گردد، این امر باعث می شود که سرمایه گذاران این نوع سهام را به سهام عادی ترجیح بدهند. شرکت ها می توانند با انتشار سهام ممتاز قابل تبدیل هزینه سرمایه این نوع سهام را کاهش دهند.
۵) شرکت ها نسبت به پرداخت سود سهام ممتاز الزام قانونی ندارند و این معنی است که اگر شرکتی پرداخت سود سهام ممتاز را به تأخیر بیندازید مجبور نخواهد شد که اعلام ورشکستگی یا تحت پیگرد قانونی قرار بگیرد. در مواردی که شرکت از نظر قدرت نقدینگی با مسائل و مشکلاتی مواجه شود می تواند پرداخت سود این سهام را به تأخیر اندازد بدون این که با مشکل یا مساله ای مواجه گردد. (احمدی، ۱۳۸۶)
معایب انتشار سهام ممتاز را نیز می توان به صورت زیر طبقه بندی نمود :
۱) اگر شرکتی نتواند به میزانی برابر با هزینه سرمایه متعلق به سهام ممتاز بازده داشته باشد. سود هر سهم عادی آن کاهش خواهد یافت.
۲)هزینه سرمایه متعلق به سهام ممتاز از هزینه سرمایه اوراق قرضه بیشتر است. زیرا ریسکی که متوجه صاحبان می گردد از ریسک دارندگان اوراق قرضه بیشتر است. همچنین سود سهام ممتاز یک هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نمی گردد.
۳) اگر چه شرکت به پرداخت سود سهام ممتاز هیچ الزام قانونی ندارد، نپرداختن آن بر ثروت صاحبان سهام باعث خواهد شد که ارزش سهام ممتاز و عادی شرکت به شدت کاهش یابد. (البته اگر سرمایه گذاران چنین بپندارند که شرکت نمی تواند در آینده ای نزدیک سودهای انباشته را بپردازد). فراتر اینکه، اگر سود سهام برای مدت مدیدی به تأخیر بیفتد، ممکن است به دارندگان سهام ممتاز چنین حقی داده شود که تعدادی از اعضای هیئت مدیره را انتخاب کنند.
۴) بازخرید سهام ممتاز باعث می شود که شرکت در سال های بعد با مشکل روبرو شود. حتی اگر شرکت ملزم به بازخرید سهام ممتاز نباشد ممکن است پرداخت منظم سود سالانه برای برخی از شرکت ها کار ساده ای نباشد.
۵) گاهی انجام برخی از کارها منوط به تصویب سهامداران ممتاز است. در بسیاری از موارد انتشار سهام ممتاز اضافی یا اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام ممتاز مستلزم موافقت صاحبان سهام ممتاز شرکت است.
۶) اگر شرایط حاکم بر بازار به گونه ای باشد که سرمایه گذاران، سهام ممتاز را جانشین خوبی برای اوراق قرضه ندانند شرکت می تواند برای تأمین مالی خود از این نوع سهام منتشر کند شاید وضع به گونه ای باشدکه شرکت مجبور گردد مبلغی از پول مورد نیاز خود را از محل سود انباشته یا انتشار سهام عادی تأمین کند و سپس اوراق قرضه یا سهام ممتاز منتشر کند.
ج ) سهام عادی :اگر قرار باشد شرکتی که از منابع خارج از سازمان تأمین مالی کند سهام عادی در درجه دوم اهمیت (درست بعد از اوراق قرضه) قرار خواهد گرفت. واحدهای انتفاعی می توانند از طریق صدور و فروش سهام عادی به سرمایه گذارانی که قبلا سهامدار بوده و یا با خرید سهام جدید؛ سهامدار شده اند، وجوه مورد نیاز خود را تأمین کنند. سهام عادی یک نوع دارایی مالی است که نشان دهنده مالکیت در یک شرکت است.
سهام عادی از سوی شرکت های سهامی به منظور تأمین سرمایه ‌مورد نیاز منتشر می شوند و صاحبان یا خریداران این سهام، صاحبان شرکت به شمار می آیند. در حالت عادی و در شرایط نوپا بودن شرکت، اکثر سرمایه یک شرکت از طریق سهامداران عادی آن فراهم می‌آید.
ویژگی های عمومی سهام عادی
شرکت هایی که سهام عادی منتشر می‌کنند برای این سهام تاریخ بازخرید سهام تعیین نمی‌کنند و پیشاپیش معلوم نیست که برای این سهام عادی در چه تاریخی و چه مقدار سود پرداخت خواهد شد به این دلیل و وجود ابهام، سهم سودی که به دارندگان سهام عادی پرداخت می شود بیشتر از سهم سودی که به صاحبان اوراق قرضه پرداخت می‌گردد. به همین ترتیب سهم سود سهام عادی بیش از هزینه بهره‌ای است که به وامها پرداخت میشد ونیز از سهم سودی است که به دارندگان سهام ممتاز پرداخت می‌گردد. برای دارندگان سهام عادی هیچ تعهدی در خصوص پرداخت سود وجود ندارد به این دلیل میزان ریسک آن ها بیشتر است و همین زیادی ریسک، انتظارات دارندگان آن ها را از نظر دریافت سود بیشتر می‌کند و اگر در مقابل ریسک موجود نرخ سودآوری سهام عادی کمتر باشد امکان فروش سهام عادی از بین می‌رود. در شرایط تورمی معمولاً قیمت بازار سهام عادی افزایش می‌یابد و این موضوع باعث محفوظ ماندن صاحبان سهام عادی از ضررهای احتمالی تورم می‌گردد و در نتیجه در شرایط تورمی سرمایه‌گذاری برروی سهام عادی به عنوان یک راه‌حل جلوه‌گر خواهد شد. سهام عادی دارای مبلغ اسمی معینی هستند و با همین مبلغ اسمی در دفاتر و صورتهای مالی شرکت مربوطه نشان داده‌می شود. میزان سودی که به هر یک از صاحبان شرکت تعلق می‎گیرد و نیز حق رأی آنان با توجه یه همین ارزش اسمی سهام عادی تعیین می‌گردد.
ارزش بازار سهام عادی یک شرکت بر اثر نتایج فعالیت آن شرکت ممکن است بالاتر از ارزش اسمی ویا کمتر از آن باشد. سهم سودی که شرکت بر اساس اسمی سهام عادی به دارندگان آن ها پرداخت می‌کند در عمل ممکن است نسبت به قیمت‌های جاری بازار در سطح پائین‌یا بالاتری قرار گیرد و ارزش واقعی سهم سود پرداختی به سهام عادی به نسبت قیمت‌های بازار و ارزش پول، قابل توجه و یا کم باشد.
شرکت هایی که به انتشار سهام عادی اقدام می‌کنند برای آن ها نقاط قوتی را قائل هستند که در این جا به آن ها اشاره می شود:
تأمین سرمایه مورد نیاز از راه انتشار سهام عادی برای مدیریت شرکت راحت‌تر است زیرا پرداخت سود سهام از قبل و برای تاریخ‌های معین تضمین نشده‌است به این جهت پرداخت‌های مربوط به سود سهام عادی در میان پرداختهای اجباری و قانونی شرکت قرار ندارد. اگر شرکت نتواند در بعضی دوره‌ها سود کافی تحصیل کند و از پرداخت سهم سود به دارندگان سهام عادی امتناع ورزد این اقدام از نظر قانونی و حقوقی مشکلی در پی ندارد. در کنار این امتیازات، امتیاز دیگری هم برای سهام عادی از دیدگاه شرکت وجود دارد و آن اینکه شرکت بازخرید سهام عادی را در سررسید معینی تعهد نمی‌کند. در ابتدای تأسیس شرکت ها و نیز دردوره‌هایی که نسبت بدهی به سرمایه‌شرکت رو به فزونی میگذارد انتشار سهام عادی و تأمین سرمایه‌مورد نیاز راحت‌تر از وام گرفتن مختلف و بانک ها است. در مقابل امتیازاتی که برای سهام عادی از دیدگاه شرکت ها وجود دارد، برای این دسته از سهام نقاط ضعفی هم وجود دارد. سهام عادی نسبت به ساز آلترناتیوهای تأمین سرمایه برای شرکت هزینه بالاتری دارد. بهره وام های دریافتی به عنوان هزینه تلقی شده و مبلغ معروض مالیات شرکت را کاهش میدهد ولی سهم سود سهامداران عادی از سود حاصله برای شرکت پرداخت می‌گردد با توجه به این واقعیت می‌توان گفت که هزینه سهام عادی بیش از هزینه وام های دریافتی است. در صورتی که مدیریت شرکت بخواهد برای تأمین سرمایه‌بیشتر به انتشار مجدد سهام عادی بپردازد وبرای پرجاذبه نمودن خرید سهام جدید قیمت آن ها را زیر قیمت بازار اعلام نماید در این صورت سهامداران پیشین دچار ضرر و کاهش درآمد خواهند شد زیرا قیمت سهام عادی پیشین می تواند کاهش پیدا کند و سودهای آتی شرکت بین دو گروه پیشین و جدید از سهامداران توزیع می‌گردد، برای جلوگیری از این وضعیت ناخواسته برای سهامداران قبلی، به آن ها این امتیاز داده‌می شود که نسبت به خرید سهام عادی جدید حق خرید اولیه داشته‌باشند به این ترتیب سهامداران پیشین در صورت تمابل خواهند توانست از طریق سهام عادی جدید درصد اشتراک خود را در شرکت محفوظ نگه دارند. ویژگی ها سهام عادی را می توان به شرح زیر طبقه بندی نمود: ( جهانخانی ,‌۱۳۷۴، ص ۲۹)

• • مالکیت شرکت :دارندگان هر نوع سهام (عادی و ممتاز ) مالک شرکت به حساب می آیند ولی از آن جا که دارندگان سهام ممتاز (در مقایسه با دارندگان سهام عادی ) نسبت به دریافت سود و اصل سرمایه شرکت حق تقدم دارند می توان گفت که دارندگان سهام عادی به اصطلاح مالک نهایی هستند. این نوع مالکیت به آن مفهوم است که صاحبان سهام عادی باید پذیرای بیشترین ریسک سرمایه گذاری در شرکت باشند. اگر ریسک های مالی و تجاری باعث افت شدید سود هر سهم گردند یا اگر شرکت با زیان مواجه شود قیمت بازرار و ارزش ذاتی سهام عادی به شدت کاهش خواهد یافت. اگر شرکت منحل گردد یا کل دارائی های ان به فروش رود پس از تسویه کلیه بدهی ها و باز پرداخت حقوق سهام ممتاز آن چه که باقی می ماند به صاحبان سهام عادی تعلق خواهدگرفت.

• • مسئولیت محدود :اگر تمام دارائی های شرکت بر اثر ورشکستگی فروخته شود و پول حاصل به اندازه‎ای نباشد که جوابگوی همه طلبکاران شرکت باشد در چنین موقعیتی بستانکاران شرکت نمی توانند صاحبان سهام عادی را تحت پیگرد قانونی قرار دهند.

• • کنترل شرکت :یکی از ویژگی ها مهم شرکت سهامی این است که سهام آن ها در دست افراد نسبتا زیادی است و هیچ شخص بخصوصی نمی تواند کنترل فردی بر آن اعمال کند در نتیجه امور و فعالیت های شرکت در دست مدیران است و دامنه اعمال نفوذ صاحبان سهام عادی فقط تا آن جا کشیده می شود که می توانند در مورد مسائل خاصی رأی بدهند.

• • حق رأی :دارندگان سهام عادی علاوه بر اینکه حق انتخاب هیئت مدیره شرکت را دارند می توانند با اکثریت آرای خود اقدامات پیشنهادی مدیریت شرکت را تأیید و یا رد کنند. هر سهم یک حق رأی دارد. مثلا پیشنهاد ادغام شرکتی در یک شرکت دیگر با پیشنهاد مربوط به تغییر نمودار سازمانی شرکت با اکثریت آرای صاحبان سهام خرید شرکت صورت می گیرد.

• • حق تقدم خرید سهام :اگر شرکتی به سهامداران خود حق تقدم خرید سهام بدهد آنان می توانند درصد مالکیت خود را در شرکت ( در صورت انتشار سهام عادی جدید ) حفظ کنند. فراتر اینکه سهامداران عادی می توانند به تعداد کافی اوراق بهادارجدید شرکت ( از نوع قابل تبدیل به سهام عادی ) بخرند و با تبدیل این اوراق بهادار به سهام عادی نسبت مالکیت خود را همچنان حفظ کنند. اگر سهامداران در مجمع عمومی شرکت حق تقدم خرید سهام را از خود سلب کنند، شرکت می تواند سهام عادی جدید را به قیمت عادلانه به عموم مردم عرضه کند و در این صورت افراد جدیدی در شرکت سهیم شده، درصد مالکیت سهامداران قبلی در شرکت کاهش می یابد.

• • حق تقدم دریافت سود سهام :پس از اینکه یک شرکت مالیات و سود سهام ممتاز خود را پرداخت کرد؛ می تواند باقی مانده را به عنوان سود سهام به صاحبان سهام عادی بپردازد. مقداری از این سود به حساب سود سنواتی (یا سود انباشته ) منتقل می گردد. سود سنواتی یکی از مهم ترین منابع تأمین مالی شرکت (برای دوره های بلند مدت ) است. پرداخت سود سهام نوعی توزیع سود خالص میان سهامداران است و از این رو، سود پرداختی هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نمی شود، بنابراین سود سهام پرداختی نمی تواند در آمد مشمول مالیات شرکت را کاهش دهد. امکان دارد که سودسهام تقسیمی یک شرکت نسبت به سال قبل کاهش یا افزایش یابد یا اینکه اصلا پرداخت نگردد. در این صورت سهام عادی به عنوان اوراق بهاداری که دارای بازده ثابت هستند به حساب نمی آیند.

• • سایر حقوق :سهامداران عادی حق دارند سهام خود را بفروشند یا آن ها را به دیگری انتقال دهند شرکت نمی توانند این حق را از آن ها سلب کند یا مانع این نقل و انتقال گردد. از سوی دیگر این نقل و انتقال ها بر موجودیت شرکت هیچ اثر قانونی و حقوقی ندارد. فراتر این که صاحبان سهام عادی حق دارند دفاتر شرکت را مورد بررسی قرار دهند ولی در عمل این حق به شدت محدود می گردد و فقط اطلاعاتی را در بر می‎گیردکه شرکت در اختیار عموم مردم قرار می دهد.

• • سر رسید :سهام عادی دارای سر رسید نیستند و قابل بازخرید و قابل تبدیل نیز نمی توانند باشند. اگر شرکت به میل و ارداه خودش منحل گردد مبلغ نسبتا زیادی ممکن است نصیب سهامداران شرکت شود، ولی در مواردی که شرکت ورشکست می شود احتمالا چیزی نصیب صاحبان سهام عادی نمی گردد.

سهام عادی ( از دیدگاه تأمین مالی ) دارای نقاط ضعف و قوت بسیار زیادی است. نقاط قوت این سهام، از نظر تأمین مالی به مراتب بیش از نقاط ضعف آن ها است. در عین حال ، در همه موارد باید با توجه به شرایط موجود قضاوت کرد.
مزایای انتشار سهام عادی به قرار زیر است :
۱ ) سهام عادی هیچ گاه به سر رسید نمی رسند. این نوع سهام یکی از منابع دائمی تأمین مالی به حساب می آیند. اگر شرکت بخواهد می تواند تعدادی از سهام عادی خود را بازخرید و آن ها را از دور خارج کند (طبق قانون تجارت این عمل مجاز نیست ).
۲) از آن جا که سود سهام میزان مشخص و ثابتی نیست، انتشار و فروش سهام جدید باعث خواهد شد که انعطاف پذیری مدیریت شرکت از لحاظ تأمین سرمایه در آینده بیشتر گردد. یکی از استراتژیهای متداول این شرکت ها برای تهیه سرمایه به منظور باز پرداخت بدهی های کوتاه مدت خود سهام عادی جدید منتشر می‎کنند.
استراتژی دیگر آن است که شرکت ها از طریق انتشار سهام عادی در صدد بر می آیند که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام شرکت ها را پایین آورند و سپس با استفاده ازمزیت حاصل اقدام به انتشار اوراق قرضه می کنند.
۳) شرکت الزام قانونی به پرداخت سود به سهامداران عادی خود را ندارند، لذا انتشار سهام عادی ریسک ورشکستگی و ریسکی مالی شرکت را افزایش نمی دهد.
۴) می توان به سرعت و بدون تحمل هزینه زیاد سهام عادی را منتشر کرد و به بازار عرضه کرد. اینکار از طریق اعطای گواهی حق تقدم خرید سهام به سهامداران موجود و استفاده از خدمات موسسات تأمین سرمایه که موظف به خرید سهام عادی که پذیره نویسی نشده اند، صورت می گیرد. اگر قیمت پذیره نویسی کمتر از قیمت جاری بازار سهام باشد، سهامداران از خرید سهام عادی جدید استقبال خواهند کرد.
۵) برای اکثر شرکت ها، وضع به گونه ای است که با انتشار و عرضه سهام عادی جدید، در مالکیت و کنترل شرکت ها تغییر صورت نمی گیرد. سهامداران کنونی شرکت می توانند با بهره گرفتن از حق تقدم خرید، درصد مالکیت خود را حفظ کنند و با مراجعه به بازار سهام عادی بیشتری بخرند.
انتشار سهام عادی معایبی نیز به قرار زیر دارد :
۱) هزینه خاص سرمایه متعلق به سهام عادی در مقایسه با سایر ابزار تأمین مالی بیشتر است. این به آن معنی است که سهام عادی یک منبع گران قیمت تأمین مالی است و باعث افزایش هزینه سرمایه شرکت می شود. لذا بهتر است شرکت هایی از این منبع استفاده کنند که دارای فرصت های سرمایه گذاری بسیار سود آور باشند.
۲) سود سهام عادی پس از کسر مالیات پرداخت می شود، در حالی که بهره اوراق قرضه یک هزینه قابل قبول مالیاتی است. بنابراین پرداخت سود سهام باعث صرفه جویی مالیاتی برای شرکت نمی شود.
۳) شاید شرایط مندرج در اوراق قرضه شرکت به گونه ای باشد که میزان پرداخت سود سهام عادی را محدود کرده باشد. وجود این نوع قید و بندها باعث خواهد شد که انتشار سهام عادی جدید با مشکلاتی مواجه شود. این قید و بندها می توانند دست کم هزینه سرمایه متعلق به سهام عادی را افزایش دهند.
۴) اگر شرکتی که سهامش در دست افراد محدود است ( سهامی خاص ) بخواهد سهام جدیدی منتشر کند، در مسئله مالکیت و کنترل شرکت مشکلات نسبتا زیادی به وجود خواهد آمد. در چنین شرایطی، سهامداران که تقریبا همه از مدیران شرکت هستند، ممکن است وجوه لازم را جهت مشارکت در افزایش سرمایه نداشته و در این صورت مالکیت آن ها در شرکت کاهش خواهد یافت.