با توجه به اینکه شهرستان اهواز یکی از کلان شهرهای کشور بوده و پدیده حاشیه نشینی از مشکلات کلان شهرهای کشور می باشد.در این پژوهش در صدد هستیم میزان سرمایه اجتماعی را بین حاشیه نشینان ای شهر را بررسی کنیم.بر همین اساس ، سوال اصلی پژوهش و بررسی این است که عوامل موثر بر سرمایه اجتماعی بین حاشیه نشینی شهر اهواز کدام است ؟
۱-۳٫اهداف تحقیق
اصولاٌ هدف از انجام تحقیقات علمی کمک به شناخت و حل بخشی از مشکلات جامعه باید تلقی شود.
الف- هدف اصلی :
ـ بررسی رابطه بین میزان سرمایه اجتماعی حاشیه نشینان شهر اهواز
ـ بررسی مشکلات و پیامدهای اجتماعی حاشیه نشینی در شهر اهواز
ب- اهداف فرعی :
۱-مطالعه رابطه بین اعتماد اجتماعی افراد ساکن و سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه نشین شهراهواز.
۲-مطالعه میزان روابط اجتماعی افراد ساکن و سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه نشین شهراهواز.
۳-مطالعه میزان مشارکت اجتماعی(رسمی و غیر رسمی) افراد ساکن در مناطق حاشیه نشین اهواز.
۴-مطالعه انسجام اجتماعی و حاشیه نشینی در شهر اهواز.
۵-مطالعه رابطه بین کنترل اجتماعی و سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه نشین شهر اهواز.
۶-مطالعه رابطه بین قومیت و سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه نشین شهر اهواز.
۷-مطالعه رابطه بین وضعیت تاهل و سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه نشین شهر اهواز.
۸-مطالعه رابطه بین جنس و سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه نشین شهر اهواز.
۹-مطالعه رابطه بین سن و سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه نشین شهر اهواز.
۱۰-مطالعه رابطه بین پایگاه اجتماعی و سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه نشین شهر اهواز.
۱-۴٫توصیف منطقه مورد مطالعه
این تحقیق در شهر اهواز مرکز استان خوزستان در جنوب غربی کشور انجام شده است.ای شهر در حدود ۸۱۵۲ کیلومتر مربع وسعت دارد.جمعیت آن بر اساس سرشماری تا سال ۱۳۹۰، برابر با۱٫۸۹۱٫۴۲۵نفر می باشد .که از لحاظ تعداد ،هفتمین شهر کشور پس از تهران ،مشهد ،اصفهان ،تبریز و شیراز و کرج قرار دارد.و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۸ متر است .این شهر در ۳۱ درجه و ۱۹ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۴۱ دقیقه طول شرقی مدار گرینویچ واقع شده است.
این شهر در زمین سطحی در طرفین رودخانه کارون بنا شده و راه آهن جنوب از وسط آن می گذرد.فاصله آن با مرکز کشور ۸۸۱ کیلومتر است.در شهر اهواز ،مساله حاشیه نشینی تابعی از روند حاشیه نشینی کل کشور می باشد.طبق تحقیقی که اولین بار در سال ۱۳۵۲ توسط محققین موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران در مورد حاشه نشینی در شهر اهواز انجام گرفت ، نشان داد که آغاز حاشیه نشینی به دهه قبل از سال ۱۳۲۰ برمی گردد.ولی در این دوره رشد کندی داشته است .لیکن در دهه ۱۳۳۰ بر ابعاد این مسئله افزوده شد.تا اینکه در دهه ۱۳۴۰ و متعاقب اصلاحات ارضی و سیر مهاجرین روستائی بی زمین و کم حجم ،حاشیه نشینی رشد شتابان به خود گرفت.(نیرومند و حسینی ، ۵۵:۱۳۸۲)
وقوع جنگ هشت ساله ایران و عراق (۱۳۶۷-۱۳۵۹)و تخریب شهرهای استان از جمله خرمشهر و آبادان و انهدام صنایع چون پالایشگاه نفت و تاسیسات مشابه واز کار افتادن صنایع و مراکز بزرگ اشتغال و تاسیسات بندری خرمشهر نیز باعث شد تا جمعیت این مناطق به شهر اهواز و سایر مناطق کشور مهاجرت اجباری نمایند.در این دوره روستاهایی مانند عین دو –ام تمیر-شیلنگ آباد-ملاشیه-کوت عبدالله – کوت سید صالح نیز در جذب مهاجرین تاثیر بسزایی داشتند.
بر اساس پژوهشی که در سال ۱۳۶۴ در مورد علت مهاجرت به شهر اهواز صورت گرفت ، اکثر مهاجرین(۹/۷۶)علت مهاجرت خود را ،جنگ و پیامدهای آن عنوان کردند.(جهاد دانشگاهی خوزستان ،۸:۱۳۸۰).
محل مورد مطالعه در این پژوهش ، منطقه ملاشیه و کوت سید ناصرو ام تمیر درحاشیه شهر اهواز می باشند که طبق سرشماری در سال ۱۳۹۰ دارای ۱۲۰,۰۰۰ نفر جمعیت هستند و در جنوب اهواز واقع می باشند.
۱-۵٫شرح مفاهیم و اصطلاحات
سرمایه اجتماعی از مباحث نسبتاًنوینی است که دربررسی های اجتماعی اقتصادی جوامع مدرن مطرح گردیده است. همانطورکه مفهوم سرمایه اجتماعی نشان می دهددرواقع این واژه برگرفته ازدیگرمفاهیم متداول دراقتصاداست،مثل سرمایه فیزیکی وسرمایه انسانی یاسرمایه طبیعی،امامفهوم جدیدی است که تقریباًازاوائل دهه۹۰واردمتون توسعه های،جامعه شناسی وسیاسی شده است.
سرمایه اجتماعی نیزمثل اکثراصطلاحات درعلوم انسانی تعریف واحدی نداردونوع تعریف باتوجه مکان وزمان متفاوت است. ازنظربرخی صاحب نظران سرمایه اجتماعی مفهومی باصورت جدیدامامحتوایی کهن است. ایده ای که مفهوم سرمایه اجتماعی ازآن سخن می گویدباوجودشهرتاخیرخودبرای جامعه شناسان حرف تازه ای ندارد. ایدهمذکوراین است که مشارکت درگروههای اجتماعی نتایج سودمندی برای فردوجامعه دارد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از حاشیه نشینی تعاریف گوناگونی شده است که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
حاشیه نشین به مفهوم کلی، به کسی گفته می شود که در شهر سکونت دارد ولی به علل گوناگون نتوانسته است جذب نظام اقتصادی- اجتماعی شهرشودوازخدمات شهری استفاده کند( عابدین درکوش،۱۲۱:۱۳۷۲)
الف)حاشیه نشینان^[۳]
کسانی هستند که در سکونت گاه های غیر متعارف با ساکنین بافت اصلی شهر زندگی می کنند ،گروه های مزبور بیشتر بر اثر نیروهای دافعه زادگاه چون فقر و بیکاری و کمتر عوامل جاذب شهری ،از زادگاه خود (روستا –ایل یا شهر )رانده شده و به شهرها روی می آورنده اند .از آنجا که اکثر این گروه ها بی سواد بوده و مهارت لازم را جهت جذب در بازار کار شهر ندارند ،عامل پس رانی شهری نیز آنها را از شهر رانده و به حاشیه کشانده است
ب)سرمایه اجتماعی^[۴]
اصطلاح سرمایه اجتماعی قبل از سال ۱۹۱۶ ،در مقاله ای توسط هانی نان از دانشگاه ویر جینیای غربی مطرح شد.اما اولین بار در سال ۱۹۶۱ ،کتابی درآمریکا به وسیله ژان جاکوب نوشته شد.که این اصطلاح را بکار برد و منظورش این بود که در حاشیه نشینی شهر،ویژگی و خصلت هایی وجود دارند که آنها می توانند به خوبی با همدیگر ارتباط برقرار کنند و گروه هایی را تشکیل دهند و خودشان مسائل و مشکلات را حل کنند.در اصل ،درآنجا منظور از سرمایه اجتماعی ،نوعی همکاری و هم فکری خود جوش و از درون گروه های محروم حاشیه نشین بود.(توسلی،۲:۱۳۸۴)
افرادی که در مناطق حاشیه نشین زندگی می کنند از ساخت قدرت و سیاست عمومی جامعه جدایی یافته اند و به عنوان گروه پست اجتماعی تلقی می شوند. حاشیه نشینان از نظر اجتماعی دارای موقعیت ضعیف بوده و در طبقه ی پایین اجتماع قرار دارند ( زاهد زاهدانی،۹:۱۳۶۹).
خانواده های تهی دست و اغلب مهاجر که به تعبیر اسکار لوئیس در نوعی فرهنگ فقر زندگی می کنند. آنان به طور کامل جذب شیوه ی جدید زندگی شهری نشده و در حاشیه­ آن به زندگی ادامه می دهند(دراکاکیس اسمیت^[۵]،۱۲۱:۱۳۷۷).
۱-۶٫مشارکت
در فرهنگ بین المللی و بسته معانی زیر برای مفهوم مشارکت آمده است:
عمل یاوضعیت شرکت جستن،بهره وری در چیزی ،مشارکت بر اساس رابطه خویشاوندی که بیش از یک نفردرآن شرکت داشته باشند.(اکبری،۲۸:۱۳۸۳-۲۷)ودر این مشارکت رابطه معناداری بین افراد به وجود می آید.
الف: مشارکت اجتماعی^[۶]
مشارکت اجتماعی نیز بیانگر شرکت فعالانه در امور اجتماعی است فردی دارای مشارکت اجتماعی است که در نهادها و سازمانهای مختلف اجتماعی فعالیت داشته و نسبت به مسائل اجتماعی اطراف خود بی‌تفاوت نباشد. همچنین شرکت فعالانه در امور فرهنگی، مراسم، آداب و رسوم را شامل می‌شود. مشارکت در دفاع از کشور در زمان جنگ،یا مشارکت در انتخابات ، نشانه هایی از مشارکت اجتماعی است.
ب: اعتماد اجتماعی^[۷]
آنتونی گیدنز ، اعتماد و تاثیر آن بر فرایند توسعه را زیر بناو زمینه ساز اصلی در جوامع مدرن می داند، هر جا که سطح اعتماد اجتماعی بالا باشد مشارکت و همیاری مردم در عرصه های اجتماعی بیشتر و آسیب های اجتماعی کمتر است.(اکبری،۱۱:۱۳۸۳)
ج: کنترل اجتماعی
هومنز ، در تعریف کنترل اجتماعی می گوید : فرایندی که از طریق آن ، هر گاه شخصی از مرتبه فعلی رعایت فلان هنجار عدول کند ، رفتار وی دوباره به همان مرتیه عدول داده می شود و هرگاه به کلی از هنجار عدول کند ، مجددا” به رعایت کامل هنجار سوق داده می شود (فرهنگ علوم اجتماعی ، جولیوس گولد^[۸] و ویلیام کوب^[۹]،۷۰۶:۱۳۸۴).
د: انسجام اجتماعی
به معنی استحکام درونی و مترادف با وحدت اجتماعی است.فرهنگ جامعه شناسی آلموند کولین ،انسجام اجتماعی را به معنای توافق افکار ، احساسات و اعمال تعریف می کند که با وحدت ، یک گروه و یا یک جامعه را روشن می سازد (کولین^[۱۰],۱۹۷۰:۸۴ ).
ه: روابط اجتماعی
رابطه به معنی ارتباطی است از هرنوع بین دو یا چند واقعیت، اصطلاح روابط اجتماعی در زبان فرانسه هنگامی که معنای عام از آن مستفاد می شود ، بصورت جمع به کار می رود . معمولا” ارتباطات بین دو شخص یا گروه و نه ارتباطات بین دو پدیده اجتماعی را می رساند ( فرهنگ علوم اجتماعی ، آلن بیرو^[۱۱],۳۷۶:۱۳۸۰).
۱-۷ .پایگاه اقتصادی و اجتماعی
مراد از پایگا ه اقتصادی و اجتماعی این معانی است.