۰۴-۳۹
۲۳-۴۴
۱۷۸۸
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۴
۳-۷-۲- اقلیم کلی منطقه مورد مطالعه
به طور کلی حوضه آبریز ارس به دلیل واقع شدن در عرض های جغرافیایی بالای کشور (۳۸ تا ۴۰ درجه شمالی) و وجود ارتفاعات مختلف از حدود ۳۰متر در سواحل ارس تا ۴۵۰۰ متر در ارتفاعات سبلان، دارای ویژگی های مناطق معتدل عرض های میانی کره زمین بوده و سیستم های جوی گوناگون از جمله توده های هوای دریایی قطبی از سمت غرب و شمال غربی (با منبع رطوبتی دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس)، قاره ای قطبی از سمت شمال شرق (از طریق سیبری) شمال غرب (از طریق اروپا)، قاره ای شمالی با ویژگی های بسیار سرد و خشک از سمت شمال و توده های هوایی مدیترانه از سمت غرب (از طریق ترکیه، سوریه و عراق) و سودانی از سمت جنوب غربی (از طریق آفریقا) بر آن تأثیر گذار می باشند. بطوریکه منشأ اکثر بارش ها، جریان های هوای کم فشار گرم و مرطوبی است که به منطقه واردشده و بخش عمده ای از ریزش ها را به صورت باران و بخش قابل توجهی را نیز به صورت برف سبب می گردند. تنوع توده های هوایی تفاوت محسوسی را بین رژیم بارندگی و دمایی این حوضه را با سایر حوضه ها فراهم نموده است. به منظور بررسی دقیق ناحیه مطالعاتی از سیستم های طبقه بندی دو مارتین و دو مارتین اصلاح شده، آمبرژه و از دیدگاه اقلیم کشاورزی نیز طبقه بندی سلیانیف استفاده شده است..
در سیستم طبقه بندی آمبرژه ضریب (Q) با توجه به میانگین بارندگی ساده (P) و متوسط حداکثر در گرمترین ماه سال (M) و متوسط حداقل درجه حرارت در سردترین ماه (m) از رابطه (T2-t2 / ۲۰۰P= Q بر آورد شده است. حوضه آبریز سد ماکو با توجه به این طبقه بندی از اقلیم نیمه خشک سرد برخوردار می باشد.
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۵
شکل۳ـ۹ـ نمودار اقلیم نماى آمبرژه در منطقه مورد مطالعه
در اقلیم نمای دو مارتین ضرایب خشکی و نوع اقلیم بر اساس رابطه (T+10)p/=I تعیین گردیده است. در این رابطه I ضریب خشکی P و T بترتیب متوسط بارندگی و دمای سالانه می باشند. بطوریکه ضرایب خشکی کوچکتر از ۱۰ معرف اقلیم خشک تا فراخشک، بزرگتر از ۳۵ معرف خیلی مرطوب و ضرایب خشکی ۱۰ تا ۳۵ معرف اقلیم نیمه خشک تا مرطوب می باشند.
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۶
با توجه به اینکه روش دو مارتین برای مناطق مدیترانه ای پیشنهاد شده و از طرفى تغییرات ضرایب خشکی در اغلب نواحی کشور ما بین حدود ۵ تا ۲۰ متغییر می باشد و در این طبقه بندى اقلیم ها تقریبا مشابه هستند، بنابراین با بهره گیری از طبقه بندی دو مارتین اصلاح شده و استفاده از متوسط حداقل دما در سردترین ماه سال، روش دو مارتین به زیر اقلیم های حرارتی تقسیم شده است. بطوریکه درجه حرارت بزرگتر از ۵ معرف نواحی گرم، کوچکتر از ۵ و بزرگتر از صفر معرف نواحی معتدل، کوچکتر از صفر و بزرگتر از ۷- معرف نواحیه فرا سرد می باشند با درنظر گرفتن نتایج حاصل از سیستم دو مارتین اصلاح شده حوضه آبریز سد ماکو دارای اقلیم مدیترانه ای فرا سرد می باشد.
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
شکل۳-۱۰- نمودار اقلیم نماى دومارتین و دومارتین اصلاح شده در منطقه مورد مطالعه
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۷
در سیستم سلیانینف، نوع اقلیم و ضرایب هیدروترمیکk) ) از رابطه (T)sum/10p=K تعیین شده است. در این رابطه (P) متوسط بارندگی و (T) متوسط درجه حرارت در دوره رشد گیاه و یا هر مقیاس زمانی دیگر می باشد. بر مبنای این طبقه بندى حوضه آبریز سد ماکو دارای اقلیم نیمه خشک نسبتأ شدید می باشد. با بهره گرفتن از سیستم های اقلیمی فوق الذکر می توان به این جمع بندی رسید که حوضه آبریز مورد مطالعه از اقلیم مدیترانه ای فرا سرد برخوردار است.
شکل۳ـ۱۱ـ نمودار اقلیم نماى سیلیانینف منطقه مورد مطالعه
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۸
۳-۷-۳- بارندگی و دمای منطقه مورد مطالعه
منظور از بارندگی کلیه نزولات جوی است که به سطح زمین می رسد و میزان آن بستگی به مقدار رطوبت موجود در اتمسفر و نیز نحوه سرد شدن هوای مرطوب دارد بارندگی دارای تغییرات زمانی و مکانی است و با توجه به اینکه اندازه گیری آن روی تمام نقاط حوضه امکان پذیر نیست، لذا به اندازه گیری نمونه ای آن در محل ایستگاههای باران سنجی اکتفا و نتایج حاصل از آنها به تمام سطح حوضه تعمیم داده می شود. رژیم بارندگی حوضه بارون مدیترانه ای بوده و به همین سبب همواره جهت حرکت ابرهای باران زای حوضه از سمت غرب (محل بالای حوضه) به شرق حوضه (قسمت خروجی) بوده و همین امر با توجه به وضعیت توپوگرافی و مرفولوژیکی خاص حوضه علاوه بر آنکه سبب تشکیل سریع دبی اوج می گردد در فرسایش حوضه و ایجاد رسوب فرصت کافی داشته و با قدرت تخریبی کافی عمل می نماید. بخصوص این امر در رگبارها و بارندگیهای فصل خشک کاملا” محسوس بوده است. دما از مهمترین کمیتهای هواشناسی است و سایر عوامل هواشناسی در یک منطقه مانند تبخیر، ذوب برف، روزهای یخبندان و غیره تابعی از دما بوده و میزان آن در هر منطقه به عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، حرکت سیستم های جوی و غیره بستگی داشته و از آن به عنوان شاخص شدت گرما استفاده می شود. میزان متوسط بارندگی سالیانه و هم چنین دمای متوسط سالیانه حوضه های مورد مطالعه در جدول (۳-۳) آورده شده است.
جدول ۳ـ۳ـ مقادیر متوسط بارندگی و دمای سالیانه در حوضه مورد مطالعه
نام حوضه
مساحت
(کیلومتر)
ارتفاع متوسط حوضه(متر)
متوسط بارندگی سالیانه
)میلی متر)
متوسط دمای سالیانه
(درجه سانتی گراد)
قزلارچای
۷۳۷
۲۲۴۳
۳/۳۴۶
۱۱
امامقلی
۳۳۵
۲۰۹۶
۳/۳۷۱
۱۳
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۹
۳- ۸- زمین شناسی وخاکشناس‍ى محدوده مطالعاتى
